v/d dich tho: GLOOMY SUNDAY

https://www.nhaccuatui.com/bai-hat/chu-nhat-buon-thai-thanh.MEgz8FjIkf.html

TOÀN BỘ BÀI THƠ DỊCH TIẾNG VIỆT

CHỦ NHẬT BUỒN BÓNG TỐI

Chủ nhật buồn da diết

Những quãng giờ thê thiết

Phảng phất nhiều bóng mờ

Đếm chẳng bao giờ hết




Những cành hoa trăng trắng

không làm anh thức giấc

Cổ xe quan tài đen

chở anh về với đất




Thiên thần không còn nhớ

để đem anh trở lại

Họ có giận dữ không,

nếu em theo anh mãi?




Chủ nhật buông rưng rức

Chao ôi, sầu day dứt




Chủ nhật buồn thấm thiết

Trải bóng trên cái chết 

Linh hồn nhập bóng đêm 

Tim em và riêng em

quyết định bằng hủy diệt




Rồi mọi người thắp nến

Phản ảnh lời nguyện cầu

Anh ơi, mình có nhau




Xin tha nhân đừng khóc

Vì em không trách móc

Cái chết là hạnh phúc




Người chết không còn mơ

Tay tử thần đáy huyệt:

em sẽ vuốt ve anh

với làn hơi từ biệt,

từ linh hồn vật vờ:

Phù hộ qua cái chết

Chủ nhật sầu khúc chiết

---

Trời ơi, em đang mơ

Thức giậy nhìn anh ngủ

Yêu từ tận đáy tim



Anh yêu, em hy vọng

Giấc mộng không là ma

ám hồn mình, bất diệt



Tim em cho anh biết

Em cần anh suốt đời

Em gần anh, nơi nơi

Em tìm anh trọn kiếp

Mình cần nhau muôn kiếp

Chủ nhật buồn da diết

---

Chủ nhật buồn bóng tối

Nỗi buồn của riêng tôi

Kết bài ca cho đời

Chủ nhật ơi, buồn ơi    UND april 2021

__________________________________

v/đ dịch, phỏng dịch, và phóng tác: định nghĩa

Từ v/đ việc dịch thuật bài thơ DU VÂN của Cao bá Quát, tôi xin đưa một thí dụ để dẫn chứng sự khác biệt mà tôi nhìn thấy giữa "dịch", "phỏng dịch," và "phóng tác."

Tôi xin dùng bài tôi "dịch" lời của bài hát nổi tiếng thế giới: Chủ Nhật Buồn, Gloomy Sunday (PD đã dịch qua tiếng Việt, KLy và TThanh hát).

LỊCH SỬ BÀI HÁT CỦA THẾ KỶ 20: được sáng tác bởi một nhạc sĩ dương cầm người Hung Gia Lợi, nói về nỗi buồn chiến tranh và tình trạng thoái hóa, nỗi đau khổ của nhân loại, và sự độc ác của con người đàn áp và làm hại đồng loại. Sau đó, một thi sĩ đặt lời thứ hai, nói lên lời của người hát về người yêu đã chết, người còn sống muốn tự tử theo. Đó là một bài thơ. Khi phát thanh, bài hát đã gây ra nhiều vụ tự tử. Nhưng không thể xác định được các vụ tự tử bị gây ra bởi chiến tranh và sự nghèo đói của dân, hay vì tác động của lời hai – bài thơ được dùng làm lời hát. 

Ở Mỹ, bài hát được dịch ra tiếng Anh, trình diễn bởi ca sĩ Jazz Billie Holiday. Khi phát thanh trên BBC trong thời gian thế chiến, bài hát bị cấm đoán vì có thể làm giảm tinh thần của dân và binh sĩ. Sau đó, có một tác giả đã viết thêm đoạn cuối tiếng Anh để làm giảm bớt sự chết chóc và tính bi thảm của lời chính. 

Lời tiếng Anh dịch từ bài thơ tiếng Hung Gia Lợi là lời tôi để chút thì giờ "dịch" thành bài thơ tiếng Việt vì tôi thích melody của bài hát này. Và bài thơ nguyên tác của Hung gia Lợi --  bản Anh Ngữ, rất hay.

XIN QUÝ VỊ SO SÁNH LỜI ANH VÀ BẢN DỊCH BÀI THƠ TIẾNG VIỆT CỦA TÔI.

1) PHÂN LOẠI THỨ NHẤT: BẢN DỊCH:  Bài thơ dịch cuả tôi là thơ tự do, nhưng cũng vẫn phải có nhạc tính dựa trên Âm, Vần, Điệu. Không thể chỉ là...văn xuôi. Dịch thơ có thể dịch thành văn xuôi để diễn tả hết ý nghĩa bài thơ cho độc giả. Nếu như vậy thì đó chỉ là "bản dịch" chứ không phải là "thơ dịch".

2) PHÂN LOẠI THỨ HAI:  THƠ DỊCH:  Nếu tôi làm thơ, thì tôi sẽ không làm thế này, nhưng vì đây là "thơ dịch" cho nên tôi viết bài thơ "chuyển ngữ" lời tiếng Anh của bài hát như quý vị thấy dưới đây. "Thơ dịch" là một bài thơ chuyển hết tất cả ý nghĩa của bài nguyên tác, nhưng sẽ là một bài thơ với cấu trúc và cách ngắt câu trong ngôn ngữ mới.

3) PHÂN LOẠI THỨ HAI:  THƠ PHỎNG DỊCH:  Vì bài thơ dịch của tôi có một cấu trúc và âm điệu hoàn toàn mới, trong một ngôn ngữ khác, dù đã chuyển cho hết tất cả ý nghĩa của bài nguyên tác, không thiếu một điểm gì cả, nhưng tôi dịch thoát nghĩa chứ không dịch chân chất, và linh hoạt trong ngôn ngữ mới.  Cho nên quý vị có thể gọi đây là một bài thơ "phỏng dịch," vì tôi đã làm thoát ý, nhưng không bỏ sót hay thay đổi ý của bài nguyên tác. Nếu tôi không dịch hết những ý nghĩa và từ ngữ của bài nguyên tác, thì tôi chưa làm hết bổn phận của dịch giả để làm nên một bài thơ dịch. Không có một bài thơ dịch, thì làm sao có sự phỏng dịch được.

4) Như quý vị đọc dưới đây, tôi đã dịch tất cả mọi chữ và mọi ý của bài nguyên tác, tôi còn lại phỏng dịch, dịch thoát, để thích hợp với tiếng Việt và văn chương đời sống Việt ( làm thoát ý, thoát nghĩa mà không thay đổi hay làm kém đi ý nghĩa nguyên tác). Trong trường hợp bài thơ này, tôi còn thêm vào ý của tôi và tôi triển khai các ý nguyên tác theo đường lối riêng cuả mình vì dịch giả cũng là một nhà thơ (tôi viết thêm đoạn cuối để mô tả lịch sử bài thơ). Như thế là tôi đã "phóng tác."

Bài thơ của tôi như thế là một bài "thơ dịch," "thơ phỏng dịch," và "thơ phóng tác." Có tất cả ba đặc tính.

Bài thơ dưới đây, CHỦ NHẬT BUỒN BÓNG TỐI, tôi dịch vì xúc cảm và vì tôi thích lời Anh, thích giai điệu nhạc, tâm sự bi thương xúc tích của bài hát, lịch sử cuả bài hát nói về tác động của âm nhạc trên lòng người qua thời chinh chiến, cũng như thích cách trình diễn của những ca sĩ đã nổi tiếng vì bài hát này. Nhân tiện đây, tôi gởi nó cho quý vị yêu thơ thưởng thức, và cho tôi có dịp phân tích "thơ dịch," "thơ phỏng dịch." (dịch thoát ý) và "thơ phóng tác." Bài của tôi là cả ba thứ họp lại. Quý vị thấy đó, tôi diễn tả đúng theo nguyên tác, nhưng cấu trúc, trình bày bài thơ, âm điệu bài thơ là theo ý tôi, Việt hóa bài thơ, làm đẹp cho bài "thơ dịch" của tôi vượt qua khoảng cách ngôn ngữ của nguyên tác, thêm vào đoạn cuối để diễn tả lịch sử tiến trình của bài thơ –một hình thức phóng tác, dù rằng tôi dịch hết tất cả ý và theo đúng sự phân chia, thứ tự của nguyên tác. Việc tôi thêm đoạn cuối làm cho bài thơ trở thành "phóng tác".

Nhưng phóng tác đi chăng nữa, cũng không thể làm sai lạc ý chính của nguyên tác hay bỏ sót hoặc đưa tin sai lạc về bài thơ.

Xin quý vị so sánh lời Anh với bản dịch, bài thơ tiếng Việt, và cho tôi cảm nhận, ý kiến. cám ơn rất nhiều.

CHỦ NHẬT BUỒN BÓNG TỐI GLOOMY SUNDAY

Chủ nhật buồn da diết
Những quãng giờ tha thiết
Phảng phất nhiều bóng mờ
Đếm chẳng bao giờ hết



Sunday is gloomy,
My hours are slumberless
Dearest the shadows
I live with are numberless


Những cành hoa trăng trắng
không làm anh thức giấc
Cỗ xe quan tài đen
chở anh về với đất


Little white flowers
Will never awaken you
Not where the black coach of
Sorrow has taken you


Thiên thần không còn nhớ
để đem anh trở lại
Họ có giận dữ không
nếu em theo anh mãi?


Angels have no thought
Of ever returning you,
Would they be angry
If I thought of joining you?


Chủ nhật buồn rưng rức
Chao ôi, sầu day dứt


Gloomy Sunday

Chủ nhật buồn thắm thiết
Trãi linh hồn với bóng
Tim em, và riêng em
quyết định bằng hủy diệt


Gloomy is Sunday,
With shadows I spend it all
My heart and I
Have decided to end it all


Rồi mọi người thắp nến
Phản ảnh lời nguyện cầu
Anh ơi, mình có nhau


Soon there'll be candles
And prayers that are sad I know

Xin tha nhân đừng khóc
Vì em không trách móc
Cái chết là hạnh phúc


Let them not weep
Let them know that I'm glad to go


Người chết không còn mơ
Tay tử thần đáy huyệt,
em sẽ vuốt ve anh
với làn hơi tử biệt

từ linh hồn vật vờ:
Phù hộ qua cái chết


Death is no dream
For in death I'm caressing you
With the last breath of my soul
I'll be blessing you


Chủ nhật sầu khúc chiết

Gloomy Sunday

----

Trời hỡi, em đang mơ
Thức giậy nhìn anh ngủ
Yêu từ tận đáy tim
Anh yêu, em hy vọng
Giấc mộng không là ma
ám hồn mình, bất diệt


Dreaming, I was only dreaming
I wake and I find you asleep
In the deep of my heart, dear

Darling I hope
That my dream never haunted you


Tim em cho anh biết
Em cần anh suốt đời
Em gần anh, nơi nơi
Em tìm anh trọn kiếp
Mình cần nhau muôn kiếp


My heart is tellin' you
How much I wanted you

Chủ nhật buồn da diêt

GLOOMY SUNDAY

----

Chủ nhật buồn bóng tối
Nỗi buồn của riêng tôi
Kết bài ca cho đời
Chủ nhật ơi, buồn ơi...

DNN 4/27/2021

NGUYÊN TÁC BÀI TIẾNG ANH, là bản dịch của một bài thơ Hung Gia Lợi, tôi đặt lời Việt cho bài hát được mệnh danh là "bài hát của người tự tử"

the suicide poem/the suicide song.

Sunday is gloomy,

My hours are slumberless

Dearest the shadows

I live with are numberless

Little white flowers

Will never awaken you

Not where the black coach of

Sorrow has taken you

Angels have no thought

Of ever returning you,

Would they be angry

If I thought of joining you?

Gloomy Sunday

Gloomy is Sunday,

With shadows I spend it all

My heart and I

Have decided to end it all

Soon there'll be candles

And prayers that are sad I know

Let them not weep

Let them know that I'm glad to go

Death is no dream

For in death I'm caressing you

With the last breath of my soul

I'll be blessing you

Gloomy Sunday

Some English versions add the following verse:

Dreaming, I was only dreaming

I wake and I find you asleep

In the deep of my heart, dear

Darling I hope

That my dream never haunted you

My heart is tellin' you

How much I wanted you

TOÀN BỘ BÀI THƠ DỊCH TIẾNG VIỆT

CHỦ NHẬT BUỒN BÓNG TỐI

Chủ nhật buồn da diết

Những quãng giờ thê thiết

Phảng phất nhiều bóng mờ

Đếm chẳng bao giờ hết

Những cành hoa trăng trắng

không làm anh thức giấc

Cổ xe quan tài đen

chở anh về với đất

Thiên thần không còn nhớ

để đem anh trở lại

Họ có giận dữ không,

nếu em theo anh mãi?

Chủ nhật buồn rưng rức

Chao ôi, sầu day dứt


Chủ nhật buồn thấm thiết

Trải linh hồn với bóng

Tim em và riêng em

quyết định bằng hủy diệt

Rồi mọi người thắp nến

Phản ảnh lời nguyện cầu

Anh ơi, mình có nhau

Xin tha nhân đừng khóc

Vì em không trách móc

Cái chết là hạnh phúc

Người chết không còn mơ

Tay tử thần đáy huyệt:

em sẽ vuốt ve anh

với làn hơi từ biệt,

từ linh hồn vật vờ:

Phù hộ qua cái chết

Chủ nhật sầu khúc chiết

---

Trời hỡi, em đang mơ

Thức giậy nhìn anh ngủ

Yêu từ tận đáy tim

Anh yêu, em hy vọng

Giấc mộng không là ma

ám hồn mình, bất diệt


Tim em cho anh biết

Em cần anh suốt đời

Em gần anh, nơi nơi

Em tìm anh trọn kiếp

Mình cần nhau muôn kiếp

Chủ nhật buồn da diết

---

Chủ nhật buồn bóng tối

Nỗi buồn của riêng tôi

Kết bài ca cho đời

Chủ nhật ơi, buồn ơi



DNN COPYRIGHTED 4/ 27/2021

END April 27, 2021

Gloomy Sunday